Trong thế giới hiện đại với nhịp sống hối hả và không gian đô thị chật chội, con người ngày càng khát khao được kết nối trở lại với thiên nhiên. Chính từ nhu cầu đó, phong cách Biophilic design ra đời như một giải pháp thiết kế nội thất độc đáo, mang thiên nhiên vào trong mọi không gian sống.
Biophilic design, hay còn gọi là thiết kế sinh thái, là phong cách thiết kế tập trung vào việc tích hợp các yếu tố tự nhiên vào kiến trúc và nội thất. Thuật ngữ “biophilia” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, với “bio” nghĩa là sự sống và “philia” nghĩa là tình yêu – thể hiện sự yêu mến bẩm sinh của con người đối với thiên nhiên và các sinh vật sống.
Không chỉ đơn thuần là việc đặt thêm vài chậu cây trong nhà, Biophilic design là một triết lý thiết kế toàn diện, nhằm tạo ra môi trường sống và làm việc giúp cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Lợi ích của phong cách Biophilic design
Cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với thiên nhiên mang lại những lợi ích đáng kể cho sức khỏe. Không gian được thiết kế theo phong cách Biophilic design giúp giảm stress, lo âu, hạ huyết áp và cải thiện nhịp tim. Ánh sáng tự nhiên và không khí trong lành từ cây xanh còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp.
Nâng cao năng suất và sự tập trung
Trong môi trường làm việc, Biophilic design đã được chứng minh là có thể tăng năng suất lao động lên đến 15%. Các yếu tố tự nhiên như ánh sáng mặt trời, cây xanh và tiếng nước chảy giúp não bộ thư giãn, tăng khả năng tập trung và sáng tạo. Đây là lý do tại sao nhiều văn phòng hiện đại và không gian coworking đều áp dụng phong cách thiết kế này.
Tạo không gian sống bền vững
Biophilic design khuyến khích sử dụng vật liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường và tối ưu hóa nguồn năng lượng tự nhiên. Điều này không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn góp phần bảo vệ hành tinh xanh cho thế hệ tương lai.
Các nguyên tắc cốt lõi của Biophilic design
Kết nối trực tiếp với thiên nhiên
Đây là nguyên tắc cơ bản nhất, bao gồm việc đưa các yếu tố tự nhiên vào không gian sống một cách cụ thể và rõ ràng. Điều này có thể thực hiện thông qua việc bố trí cây xanh, tạo khu vườn mini trong nhà, sử dụng ánh sáng tự nhiên, hoặc thiết kế hệ thống thông gió tự nhiên.
Kết nối gián tiếp với thiên nhiên
Nguyên tắc này tập trung vào việc sử dụng hình ảnh, màu sắc, vật liệu và kết cấu gợi nhớ đến thiên nhiên. Bạn có thể áp dụng qua việc chọn gam màu đất, sử dụng họa tiết lấy cảm hứng từ thiên nhiên, hoặc trang trí tranh ảnh phong cảnh.
Kết nối không gian và vị trí
Nguyên tắc cuối cùng liên quan đến việc thiết kế không gian mở, tầm nhìn rộng và tạo cảm giác kết nối với môi trường xung quanh. Điều này bao gồm việc tối ưu hóa tầm nhìn ra ngoài, tạo độ cao trần hợp lý và sử dụng các yếu tố kiến trúc để dẫn ánh sáng và không khí tự nhiên vào bên trong.
Cách áp dụng Biophilic design vào không gian sống
Tối đa hóa ánh sáng tự nhiên
Ánh sáng tự nhiên là yếu tố quan trọng nhất trong Biophilic design. Hãy tận dụng tối đa các cửa sổ hiện có, sử dụng rèm cửa mỏng hoặc trong suốt để ánh sáng có thể xuyên qua. Nếu có điều kiện, bạn có thể cải tạo để mở rộng cửa sổ, thêm cửa sổ trần hoặc giếng trời. Việc bố trí gương ở vị trí chiến lược cũng giúp phản chiếu và khuếch tán ánh sáng tự nhiên hiệu quả hơn.
Lựa chọn và bố trí cây xanh thông minh
Cây xanh không chỉ làm đẹp không gian mà còn có chức năng lọc không khí, tăng độ ẩm và tạo cảm giác thư thái. Tùy theo điều kiện ánh sáng và diện tích, bạn có thể chọn các loại cây phù hợp. Với không gian sáng, cây trầu bà, cây đuôi công hay cây lưỡi hổ là lựa chọn tuyệt vời. Đối với góc kém ánh sáng, cây kim tiền, cây phát tài hay cây trúc Nhật được khuyên dùng.
Hãy sáng tạo trong cách bố trí: treo cây ở trần nhà, tạo vườn đứng trên tường, đặt cây trên kệ nhiều tầng hoặc tạo góc vườn mini bên cửa sổ. Nguyên tắc chung là phân bổ cây xanh đều khắp không gian thay vì tập trung ở một chỗ.
Sử dụng vật liệu tự nhiên
Gỗ, đá, tre, mây, đan, đất nung, gốm sứ và vải lanh là những vật liệu nên ưu tiên trong Biophilic design. Sàn gỗ hoặc gạch vân gỗ tạo cảm giác ấm áp và gần gũi. Tường đá tự nhiên hoặc giấy dán tường họa tiết đá mang đến nét hoang sơ, mộc mạc. Đồ nội thất bằng gỗ tự nhiên, mây tre đan không chỉ bền đẹp mà còn thân thiện với môi trường.
Thiết kế với nước
Nước là yếu tố thiên nhiên mang lại cảm giác thư giãn tuyệt vời. Nếu không gian cho phép, bạn có thể thiết kế thác nước mini trong nhà, đài phun nước trang trí hoặc hồ cá cảnh. Ngay cả một bình nước có cây thủy sinh đơn giản cũng đủ để tạo điểm nhấn sinh động cho không gian.
Màu sắc lấy cảm hứng từ thiên nhiên
Bảng màu của Biophilic design thường xoay quanh các tông màu đất như nâu, be, xanh lá non, xanh dương nhạt, và xám đá. Những màu sắc này tạo cảm giác bình yên, dễ chịu và không gây mệt mỏi cho mắt. Bạn có thể sử dụng màu trung tính làm nền và điểm xuyết các màu xanh lá hoặc nâu đậm qua phụ kiện trang trí.
Tạo tầm nhìn ra thiên nhiên
Nếu nhà bạn có view ra công viên, cây xanh hoặc mặt nước, hãy tận dụng tối đa. Bố trí khu vực nghỉ ngơi hướng về phía cửa sổ để có thể thưởng thức cảnh quan bên ngoài. Nếu tầm nhìn không thuận lợi, bạn có thể tạo “thiên nhiên ảo” bằng tranh phong cảnh cỡ lớn hoặc giấy dán tường 3D với hình ảnh rừng cây, biển cả.
Họa tiết và hình khối từ thiên nhiên
Các họa tiết hình học lấy cảm hứng từ thiên nhiên như đường cong mềm mại, hình lá, vân sóng nước hay kết cấu tổ ong đều được ưa chuộng trong Biophilic design. Bạn có thể áp dụng qua gạch ốp tường, thảm trải sàn, gối trang trí hay đèn chiếu sáng với thiết kế hữu cơ.
Biophilic design cho từng không gian cụ thể
Phòng khách
Phòng khách là trung tâm của ngôi nhà, nơi sum họp gia đình. Hãy đặt một cây xanh lớn ở góc phòng làm điểm nhấn, sử dụng bàn trà gỗ tự nhiên, ghế sofa với vỏ bọc vải lanh hoặc cotton. Thêm nhiều đèn nhỏ để tạo ánh sáng ấm áp buổi tối, mô phỏng ánh lửa trại trong tự nhiên.
Phòng ngủ
Phòng ngủ cần sự yên tĩnh và thư giãn tối đa. Chọn giường gỗ tự nhiên, ga gối chất liệu cotton hoặc linen. Đặt cây thanh lọc không khí như cây lưỡi hổ hay cây trầu bà bên cạnh giường. Sử dụng rèm vải tự nhiên có khả năng điều chỉnh ánh sáng linh hoạt. Màu sắc nên là các tông pastel nhẹ nhàng như xanh mint, be hoặc xám nhạt.
Phòng tắm
Phòng tắm là nơi dễ áp dụng yếu tố nước nhất. Sử dụng đá tự nhiên hoặc gạch vân đá cho tường và sàn. Đặt cây ưa ẩm như dương xỉ hoặc cây lan ý gần bồn tắm. Nếu có điều kiện, thiết kế vòi sen mưa để tạo trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên. Ánh sáng tự nhiên từ cửa sổ hoặc giếng trời là lý tưởng nhất.
Nhà bếp
Nhà bếp với Biophilic design nên tập trung vào vật liệu tự nhiên và khu vườn thảo mộc mini. Sử dụng mặt bếp đá tự nhiên hoặc gỗ được xử lý chống nước. Tủ bếp gỗ tự nhiên hoặc sơn màu xanh lá nhạt tạo cảm giác tươi mới. Trồng các loại thảo mộc như húng quế, bạc hà, rau mùi trên bệ cửa sổ vừa đẹp vừa tiện dụng.
Văn phòng tại nhà
Không gian làm việc cần sự tập trung cao. Bố trí bàn làm việc gần cửa sổ để tận dụng ánh sáng tự nhiên. Đặt cây xanh trên bàn hoặc kệ gần khu vực làm việc. Sử dụng bàn ghế gỗ tự nhiên với thiết kế ergonomic. Tranh phong cảnh hoặc hình ảnh thiên nhiên trên tường giúp giảm căng thẳng khi làm việc lâu.
Sai lầm cần tránh khi áp dụng Biophilic design
Lạm dụng cây xanh
Nhiều người nghĩ rằng càng nhiều cây càng tốt, nhưng thực tế việc đặt quá nhiều cây có thể làm không gian trở nên rối mắt và khó chăm sóc. Hãy chọn số lượng vừa phải, phù hợp với diện tích và khả năng chăm sóc của bạn. Nguyên tắc “ít mà chất” luôn đúng.
Sử dụng cây giả thay thế hoàn toàn
Mặc dù cây giả giúp tiết kiệm thời gian chăm sóc, nhưng chúng không mang lại lợi ích về sức khỏe như lọc không khí hay tăng độ ẩm. Nếu bạn thực sự bận rộn, hãy chọn những loại cây sống dễ chăm sóc như xương rồng, cây lưỡi hổ thay vì dùng cây nhựa.
Bỏ qua ánh sáng tự nhiên
Một số người chỉ tập trung vào cây xanh và vật liệu tự nhiên mà quên mất tầm quan trọng của ánh sáng mặt trời. Không có ánh sáng tự nhiên, không gian sẽ thiếu sức sống và cây xanh cũng khó phát triển. Luôn ưu tiên tối đa hóa nguồn sáng tự nhiên trước khi bổ sung các yếu tố khác.
Không phù hợp với lối sống
Biophilic design cần sự chăm sóc đều đặn, đặc biệt là với cây xanh. Nếu bạn thường xuyên đi công tác dài ngày, hãy chọn giải pháp phù hợp như cây ít cần chăm sóc, hệ thống tưới tự động hoặc nhờ người thân chăm sóc.
Xu hướng Biophilic design trong tương lai
Biophilic design không chỉ là một xu hướng nhất thời mà đang trở thành tiêu chuẩn mới cho kiến trúc bền vững. Các dự án bất động sản cao cấp ngày nay đều tích hợp các yếu tố sinh thái như vườn treo, tường xanh, sân thượng có cây xanh và hệ thống thu nước mưa.
Công nghệ thông minh cũng đang được kết hợp vào Biophilic design, với các hệ thống tự động điều chỉnh ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm dựa trên điều kiện tự nhiên bên ngoài. Vườn thẳng đứng trong nhà với hệ thống thủy canh tự động đang ngày càng phổ biến ở các đô thị lớn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường gia tăng, Biophilic design không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn là giải pháp cần thiết cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc đầu tư vào không gian sống xanh, lành mạnh chính là đầu tư vào tương lai của chính chúng ta.
Kết luận
Phong cách Biophilic design không đòi hỏi ngân sách khủng hay cải tạo toàn diện ngôi nhà. Bạn có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: thêm vài chậu cây, mở rộng cửa sổ, thay đổi màu sơn tường sang tông màu tự nhiên, hoặc đơn giản là sắm một tấm thảm cói. Quan trọng nhất là hiểu rõ bản chất của phong cách này – tạo ra sự kết nối chân thật giữa con người với thiên nhiên.
Trong thế giới ngày càng số hóa và đô thị hóa, việc mang thiên nhiên vào nhà không chỉ là lựa chọn thiết kế thông minh mà còn là cách chăm sóc sức khỏe thể chất lẫn tinh thần cho bạn và gia đình. Hãy để Biophilic design giúp bạn tạo nên một tổ ấm thực sự – nơi mọi giác quan đều được thư giãn và tái tạo năng lượng mỗi ngày.